مدیریت

بررسی موانع پیاده سازی سیستم های اطلاعات مدیریت (MIS) (مطالعه موردی؛ شهرداری قائمشهر)
چکیده
تحقیق حاضر در بررسی موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر پرداخته است . تحقیق حاضر تحقیقی توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. همچنین از آنجایی که نتایج این تحقیق می تواند به طور عملی مورد استفاده قرار گیرد ، یک تحقیق پژوهشی کاربردی نیز می باشد. با توجه به قلمرو مکانی و زمانی ، جامعه آماری پژوهش شامل"مدیران و کارشناسان شهرداری قائمشهر" می باشد که تعداد کل این افراد ، 95 نفر بوده است. نمونه آماری تحقیق حاضر 76 نفر از کارشناسان و مدیران می باشد که این تعداد با مراجعه به جدول جرسی و مورگان تعیین گردیده است. ضمنا نمونه مورد نظر به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است. روایی این آزمون با نظرخواهی از استاد راهنما ، مشاور و مدیران و کارشناسان شهرداری قائمشهر مورد تأیید قرار گرفته است. در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده گردیده است. بدین منظور ابتدا یک نمونه اولیه شامل 30 پرسشنامه پیش آزمون گردید . نتایج نشان می دهد آلفای خروجی از نرم افزار SPSS برای تحقیق حاضر برابر 0,701 می باشد ، بنابراین آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است . در این پژوهش از روش های موجود در آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون دوجمله ای )؛ برای خلاصه و تجزیه و تحلیل داده های پژوهش استفاده گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که عوامل مدیریتی، عوامل زیرساختی، عوامل محیطی، عوامل آموزشی، عوامل اقتصادی، عوامل فردی، و عوامل فوهنگی بعنوان موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشند. در پایان تحقیق ، ضمن ارائه تفصیلی نتایج و یافتهها ، موارد مذکور جمعبندی شده و پیشنهادات کاربردی مرتبط با آن برای مدیران و کارشناسان و نیز ادامه و پیگیری تحقیقات مشابه در آینده ارائه شده است.

واژه های کلیدی: سیستم اطلاعات مدیریت، شهرداری قائمشهر، عوامل مدیریتی، عوامل زیرساختی، عوامل محیطی، عوامل آموزشی، عوامل اقتصادی، عوامل فردی، عوامل فرهنگی.

-1 مقدمه
مدیریت امروز در مواجهه با افزایش پیچیدگی تصمیم گیری ها دریافته است که سیستم های دستی گسترده و غیر متمرکز و اغلب غیر مرتبط موجود، با توجه به اهمیت فوق العاده زیادی که اطلاعات دارد ، قادر به تامین اطلاعات مورد نیاز و ارائه آنها در زمان مناسب نیستند و اغلب مدیران سازمان ها با انبوهی از داده های مختلف از سوابق اطلاعاتی روبرو هستند که برای آنها در تصمیم گیری، برنامه ریزی، سازمان دهی و کنترل و هدایت صحیح و مطلوب ، تاثیر چندانی ندارند. رفع تناقض مذکور و فراهم کردن مقدمات دسترسی مدیریت به یک مجموعه اطلاعاتی منظم، کامل، صحیح و قابل انعطاف در گرو تهیه مجموعه ای جامع، کامل و به هم پیوسته از سیستم ها و ساز وکارهایی است که به آن سیستم اطلاعات مدیریت1 گفته می شود.
اهمیت روز افزون فناوری اطلاعات1 و فرصتهایی که برای بخش دولتی فراهم می کند باعث شده اند که بسیاری ا ز کشورها از جمله ایران هزینه های فراوانی را به کاربرد آن در سازمانهای دولتی خود اختصاص دهند. در ایران در این راستا در سالهای اخیر سرمایه گذاری های زیادی در زمینه خرید تجهیزات سخت افزاری و نرم افزاری در ادارات دولتی انجام گردیده است. ورود سیستم های اطلاعاتی به سازمانهای کشور ایران به ویژه شهرداریها-از جمله شهرداری قائمشهر-، همواره موفقیت آمیز و بدون دردسر نبوده است. در بسیاری از موارد سیستمهای ایجاد شده نتوانسته اند انتظارات بجا و نابجای متقاضیان (به خصوص مدیران) را برآورده سازند و همین عدم رضایت به هر حال باعث شده نه تنها مشکلات قبلی حل نشود، بلکه سیستم و سازمان دچار اختلال گردیده و علاوه بر صرف هزینه و وقت زیاد از کیفیت و بازدهی آنها نیز کاسته شود. اگر چه این مشکل در کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد، ولیکن در کشورهای جهان سوم از جمله کشور ایران که دانش و فناوری اطلاعات سابقه طولانی نداشته و سیاستها و استانداردهای رسمی نیز یا وجود ندارد و یا هنوز در مراحل اولیه و در حال شکل گیری می باشد، حادتر به نظر می رسد(قاضی زاده فرد، .(1388 با وجود سرمایه گذاری های وسیع در حوزه فناوری اطلاعات، به دلایل گوناگون، اطلاع دقیقی از حاصل این سرمایه گذاری ها در دست نیست. اما شواهد نشان می دهد ناکامی در این سرمایه گذاری ها نسبت به توفیق در آنها رایج تر بوده و در سطح سازمانی و ملی کارایی و اثر بخشی مورد انتظار از سرمایه گذاری در این زمینه به دست نیامده است(ادوارد، .(2002

بدون تردید شناسایی موانع پیش روی استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در سازمانها بالاخص شهرداری قائمشهر و اطلاع از میزان اهمیت هر کدام از موانع که هدف اصلی انجام این تحقیق است گام موثری در جهت پیش بینی و اجرای تمهیدات لازم به منظور حذف موانع و یا کاهش اثرات آنها در مسیر استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر است .برنامه ریزان و سیاست گذاران متولی امر می توانند با استفاده از نتایج این تحقیق ضمن اولویت بندی چالش های پیش روی استقرار سیستم اطلاعات مدیریت با انجام اقدامات پیشگیرانه لازم و فراهم نمودن بسترها و مقدمات مورد نیاز ضمن سرعت بخشیدن به فرآیند پیاده سازی درصد موفقیت آن را به نحو چشمگیری افزایش دهند.
علیرغم اثبات مزایای زیاد سیستم های اطلاعات مدیریت در دنیا و وجود تجربه های فراوان موفقیت استفاده از این سیستم در افزایش بهره وری و استفاده بهینه از منابع، و ضرورت استقرار و به کار گیری سیستم اطلاعات مدیریت نه به عنوان یک مزیت رقابتی بلکه به عنوان یک امر حیاتی برای سازمان ها، در سازمان ها و شرکت های ایرانی به خصوص سازمانهای دولتی، تاکنون سیستم اطلاعاتی مدیریت جامع و کاملی که به عنوان یک نظام اطلاعاتی که بتواند مدیران را در امر تصمیم گیری کمک کند استقرار نیافته است. علت اصلی این امر را می توان موانعی دانست که بر سر راه استقرار و به کارگیری سیستم های اطلاعات مدیریت قرار دارند.
با توجه به اینکه سیستم های اطلاعاتی مورد استفاده در کشورهای توسعه یافته، به طورمناسب و کارآمد در خدمت مدیران اینگونه سازمان ها قرار داشته و عملا باعث افزایش بهره وری و کارایی از طریق مدیریت مناسب منابع و اتخاذ تصمیمات درست و به موقع گردیده است، در عمل ملاحظه می شود که علیرغم پایین بودن بهره وری در سازمانها و اطلاع از مزایای بسیار زیاد این ابزار مدیریتی تاکنون از این ابزار به نحو شایسته ای استفاده نگردیده است .اغلب شهرداریها در ایران از پایین بودن کارایی و بهره وری رنج می برند و بسیاری از مسئولین تلاشهایی جهت یافتن راه کاری مناسب برای رفع این معضل انجام داده اند ، ولی عملا تاکنون اقدام موفق و موثری دراین زمینه انجام نشده است. تجربه کشورهای توسعه یافته در این زمینه نشان می دهد که استقرار و به کارگیری یک سیستم اطلاعات مدیریت جامع و کامل می تواند باعث بهبود کارکرد سازمان و افزایش توان مدیران در زمینه اداره امور سازمان ها گردد. از طرفی علیرغم پیشرفت مناسب فناوری اطلاعات در سال های اخیر که باعث ایجاد بسترهای مناسبی جهت استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سازمانها گردیده است، به دلیل ویژگی های خاص فرهنگی و اجتماعی که بر سازمان های ایران به خصوص نیروهای شاغل درآنها حاکم است استقرار و به کارگیری این ابزار به سادگی امکان پذیر نمی باشد و در عمل مشاهده می شود که کمتر سازمان دولتی وجود دارد که توانسته باشد یک سیستم اطلاعات مدیریت کامل و یکپارچه ای را براساس نیازمندی ها و شرح وظایف خود طراحی و پیاده سازی کرده باشد.

لذا بررسی دلایل ناکامی سیستم اطلاعات مدیریت به منظور شناسایی موانع و اتخاذ تمهیدات لازم جهت انجام اقدامات پیش گیرانه درجهت رفع موانع و یا کم کردن اثر آنها ضروری است. از طرفی مطالعات نشان می دهد ناکامی در کاربرد فناوری اطلاعات، اقتضایی است به عبارت دیگر این ناکامی تابعی از شرایط کاربرد فناوری اطلاعات به شمار می رود. بدین معنی که موانع استقرار و به کارگیری سیستم اطلاعات مدیریت می توانند در محیطها و زمینه های گوناگون، متفاوت باشند . به همین دلیل، این پژوهش به دنبال یافتن و تبیین چنین موانعی در محیط ، شهرداری قائمشهر و طراحی و تبیین مدلی برای آنهاست . علاوه بر شناخت موانع به خودی خود، موضوع پژوهش شامل بررسی اهمیت این عوامل در این سازمانها نیز می شود.

-2 مدل مفهومی تحقیق
برای انجام این تحقیق می بایست از میان تعریف مختلف و ابعاد متفاوت مطرح شده برای موضوع تحقیق یک چارچوب مشخص تعریف نمود تا بتوان براساس چارچوب مشخص شده حرکت و به نتایج قابل قبول دست یافت. عدم تعریف چارچوب و بازبودن دامنه آن موجب سردرگمی محقق و پراکندگی و عدم انسجام در جمع بندی نتایج خواهد شد. همانگونه که در بیان فلسفه استفاده از مدل مفهومی تحقیق گفته شده است شروع کار تحقیق حاضر و بیان سؤالات مربوط با استفاده از این مدل مفهومی خواهد بود. با توجه به جمع بندی

پیشینه نظری و پیشینه تجربی مدل مفهومی زیر جهت مطالعه در تحقیق حاضر مد نظر قرار گرفته شده است.

-3 فرضیات تحقیق
- فرضیه اصلی
-♦ موانع مدیریتی، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.
-♦ موانع فرهنگی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.
-♦ موانع فردی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.
-♦ موانع زیرساخت ها، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.
-♦ موانع اقتصادی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد
. -♦ موانع آموزشی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.
-♦ موانع محیطی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

-4 روش تحقیق
تحقیق حاضر تحقیق توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. هدف ازانجام این روش تحقیق، توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا موضوع است. به عبارت دیگر محقق سعی می کند تا آنچه هست را بدون هیچگونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش دهد و نتایج عینی ازموقعیت بگیرد. همچنین از آنجایی که نتایج این تحقیق می تواند به طورعملی مورد استفاده قرار گیرد ، یک تحقیق پژوهشی کاربردی نیز می باشد. ابزاراندازه گیری این تحقیق(پرسش نامه) با دقت زیاد و پس از مشاوره و مصاحبه با نظر اساتید راهنما ومشاور و ابهام زدائی از سوالات وانجام اصلاحاتی در آن و پس از تایید نهایی، تکثیر وبین افراد توزیع شد، بنابراین می توان گفت که ابزاراندازه گیری این تحقیق از روایی خوبی برخوردار است . برای تعیین پایایی از الفای کرونباخ استفاده می شود. برای انجام این آزمون داده های بدست آمده از 30 عدد پرسشنامه تکمیل شده با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردید و نتایج نشان می دهد آلفای خروجی از نرم افزار SPSS برای کل سوالات بترتیب برابر 0,701 می باشد، بنابراین آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است. با توجه به قلمرو مکانی و زمانی ، جامعه آماری پژوهش شامل" مدیران و کارشناسان شهرداری قائمشهر " می باشد که تعداد کل این افراد ، 95 نفر بوده است . نمونه آماری تحقیق حاضر 76 نفر از مدیران و کارشناسان می باشد که این تعداد با مراجعه به جدول جرسی و مورگان تعیین گردیده است. ضمنا نمونه مورد نظر به صورت تصادفی ساده انتخاب می شود. در این پژوهش از روش های موجود در آمار توصیفی (جداول توزیع فراوانی ، میانگین ، انحراف معیار واریانس و درصد) و آمار استنباطی (آزمون دوجمله ای) ؛ برای خلاصه و تجزیه و تحلیل داده های پژوهش استفاده می شود همچنین نرم افزار آماری مورد استفاده در این پژوهش نیز SPSS می باشد.

-5 تحلیل نتایج آزمون های آماری (آمار استنباطی)
- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر موانع مدیریتی
فرض صفر: موانع مدیریتی، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع مدیریتی، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

آزمون انجام شده:


نتایج آزمون دوجمله ای نشان می دهد با توجه به سطح معناداری sig=0,00 بدست آمده، می توان گفت موانع مدیریتی، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سطح اطمینان 0/95 معنادار می باشد( (sig <α؛ بدین معنا که فرض Ho رد شده و موانع مدیریتی، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر موانع فرهنگی
فرض صفر: موانع فرهنگی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع فرهنگی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد. آزمون انجام شده:


نتایج آزمون دوجمله ای نشان می دهد با توجه به سطح معناداری sig=0,00 بدست آمده، می توان گفت موانع فرهنگی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سطح اطمینان 0/95 معنادار می باشد( (sig <α؛ بدین معنا که فرض Ho رد شده و موانع فرهنگی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد

- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر موانع فردی
فرض صفر: موانع فردی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع فردی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

آزمون انجام شده:


نتایج آزمون دوجمله ای نشان می دهد با توجه به سطح معناداری sig=0,40 بدست آمده، می توان گفت موانع فردی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سطح اطمینان 0/95 معنادار می باشد( (sig <α؛ بدین معنا که فرض Ho رد شده و موانع فردی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر موانع زیرساخت ها
فرض صفر: موانع زیرساخت ها، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع زیرساخت ها، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد. آزمون انجام شده:


نتایج آزمون دوجمله ای نشان می دهد با توجه به سطح معناداری sig= 0,00 بدست آمده، می توان گفت موانع زیرساخت ها، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سطح اطمینان 0/95 معنادار می باشد( (sig <α؛ بدین معنا که فرض Ho رد شده و موانع زیرساخت ها، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر اقتصادی
فرض صفر: موانع اقتصادی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع اقتصادی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد. آزمون انجام شده:


نتایج آزمون دوجمله ای نشان می دهد با توجه به سطح معناداری sig=0,02 بدست آمده، می توان گفت موانع اقتصادی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سطح اطمینان 0/95 معنادار می باشد( (sig <α ؛ بدین معنا که فرض Ho رد شده و موانع اقتصادی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر موانع آموزشی
فرض صفر: موانع آموزشی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع آموزشی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

آزمون انجام شده:


نتایج آزمون دوجمله ای نشان می دهد با توجه به سطح معناداری sig=0,03 بدست آمده، می توان گفت موانع آموزشی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در سطح اطمینان 0/95 معنادار می باشد( (sig <α؛ بدین معنا که فرض Ho رد شده و موانع آموزشی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.

- آزمون دوجمله ای مربوط به متغیر موانع محیطی
فرض صفر: موانع محیطی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر نمی باشد. فرض یک: موانع محیطی ، بعنوان یکی از موانع استقرار سیستم اطلاعات مدیریت در شهرداری قائمشهر می باشد.